Het gebruik van zacht water bij wassen, spoelen en schoonmaken, kan zorgen voor een betere werking van allerlei apparatuur. Dat betekent een stuk minder onderhoud en apparaten gaan veel langer mee. Daardoor kunnen waterontharders bijdragen aan het verduurzamen van ons huishouden. Hoe werkt dat precies en waar moet je op letten bij de aanschaf van een waterontharder?
Verschil tussen hard water en zacht water
Water dat ‘hard’ is, bevat veel mineralen zoals calcium en magnesium, oftewel kalk. Kalk beïnvloedt de smaak van water en zorgt ook voor kalkaanslag. Nadat hard water wordt verwarmd, slaat het namelijk neer als de bekende kalkdruppels of het laat een storende waas achter op bijvoorbeeld doucheruiten.
Kalkgehalte meten
Hoe hard water is, wordt in ºD of dH uitgedrukt: de zogenaamde ‘Duitse Graden’: 1 dH = 17,8 milligram kalk / CaCO3 (calciumcarbonaat) per liter water.
Omdat water op verschillende plekken in Nederland wordt gewonnen, is het kalkgehalte per plaats anders. Zo is van duin- en grondwater gemaakt drinkwater doorgaans harder dan water dat gewonnen wordt via oppervlaktewater.
Bij drinkwaterbedrijven geldt 18-30 dH als heel hard water en bij 0-4 dH gaat het om zeer zacht water.
Veel drinkwaterbedrijven in Nederland verwijderen kalk uit het water tot een lager gemiddeld niveau van ca. 8 dH. Dat doet bijvoorbeeld het PWN in Noord-Holland, want dat wint vooral water met een hoog kalkniveau.
Nadelen kalk
Kalk kan achterblijven in leidingen en rond de opwarmelementen van waterkokers, vaatwassers en wasmachines. Omdat bij gebruik het apparaat dan eerst de kalk moet verwarmen en vervolgens het water, gaan dergelijke apparaten in de praktijk wat minder lang mee en zijn ze minder energiezuinig. Bovendien vergt het verwijderen van kalk vaak veel schoonmaakmiddelen die via het afvalwater in het milieu terecht kunnen komen.
Water ontkalken
Ontkalkt water voorkomt bovenstaande problemen; het vermindert kalkophoping en zorgt zo voor een langere levensduur van apparaten. Het vergt minder spoelwater en er hoeft ook minder wasmiddel en zeep te worden gebruikt. Dat leidt allemaal tot duurzame voordelen. Bovendien vinden veel mensen zacht water aangenamer aanvoelen bij het wassen en douchen en ook beter smaken bij de bereiding van koffie en thee.
Hoe kun je water ontharden?
Vind je het kalkgehalte van het water uit de kraan naar jouw maatstaven te hoog, dan kun je zelf een waterontharder laten installeren. Daarvoor zijn er verschillende systemen op de markt.
Het meest gangbaar zijn systemen die werken via ionenuitwisseling, maar je hebt ook systemen die werken op basis van magnetisme, polyfosfaten en via omgekeerde osmose.
Waterontharders met ionenuitwisseling
In huishoudens worden vrijwel altijd waterontharders met ionenuitwisseling toegepast. Dergelijke apparaten kunnen grote hoeveelheden onthard water genereren. Het onderhoud is niet moeilijk en ze zijn relatief goedkoop.
Bij waterontharders met ionenuitwisseling worden de calcium- en magnesiumionen uit het water verwijderd en verwisseld door natriumionen. Voordat het water uit de kraan komt, stroomt het eerst langs een reservoir met speciale geladen harskorrels die voor dit proces zorgen.
Op een gegeven moment is het harsreservoir verzadigd. Dan spoelt het apparaat zichzelf schoon met pekelwater, afkomstig uit een zoutreservoir. Na dit ‘regenereren’, zijn de harsbolletjes weer geladen en start het onthardproces opnieuw.
Het generatieproces gebeurt zo’n twee keer per maand. Als gebruiker hoef je alleen maar het zout aan te vullen in het reservoir. Bij de aanschaf en het gebruik van een waterontharder is het altijd belangrijk de gebruikshandleiding goed te volgen omdat verkeerd gebruik mogelijk tot bacteriegroei kan leiden.
Alternatieve wateronthardmethodes:
Water ontharders op basis van magnetisme
Ook magnetisme wordt gebruikt om water zachter te maken. Hiertoe moeten speciale, sterke magneten om de waterleiding worden geplaatst. Volgens fabrikanten zou de kalk daardoor minder snel neerslaan. Toch wordt de effectiviteit in twijfel getrokken. Omdat in feite het calcium- en magnesiumgehalte in het water niet verandert, is de werking namelijk niet wetenschappelijk bewezen.
Ontharden van water met polyfosfaten
Water ontharden kan ook met chemische middelen, maar dat is niet voor huishoudelijk gebruik geschikt. Het water wordt dan onthard met polyfosfaat kristallen en deze methode wordt voornamelijk toegepast bij industriële bedrijfs- en productieprocessen en bijvoorbeeld in chloortanks.
Water ontharden via omgekeerde osmose
Ook een bekend proces is het water ontharden via omgekeerde osmose. Hierbij wordt gewoon leidingwater door een halfdoorlatend membraam geleid. Alle zouten, mineralen en ook virussen en bacteriën worden er op die manier uitgefilterd. Dat maakt het echter geen geschikte methode voor het maken van drinkwater omdat hiermee ook alle nuttige zouten en mineralen worden verwijderd. En die hebben we als mens wel nodig.
Omdat het water dan zowel bacterievrij en kalkvrij is, worden deze type ontharders veelal in laboratoria toegepast als ze gedemineraliseerd water nodig hebben. Of ze worden ingezet bij het professioneel gebruik van vaatwassers. Deze methode is dus niet bedoeld voor huishoudens.
Waterontharders met ionenuitwisseling: welke kopen?
Voor thuisgebruik is een waterontharder met ionenuitwisseling het meest geschikt. Er zijn allerlei type systemen waar je uit kunt kiezen. Zo kun je een mechanische of elektronische waterontharder kopen.
Bij een mechanische waterontharder wordt het watervolume dat is gepasseerd bijgehouden. Na een bepaald volume wordt het regeneratieproces in werking gezet. Of dat proces wordt gestart als de harskern is verzadigd. Dat kost dus geen stroom, is erg betrouwbaar en ook zuinig in gebruik. Bovendien is zo’n ontharder te zetten op plaatsen waar geen stroom voorhanden is. Dit type wordt ook wel een hydraulische waterontharder of volumegestuurde waterontharder genoemd.
Een elektronische waterontharder is juist door de stroomaansluiting heel nauwkeurig in te regelen. Zo kunnen er vaak allerlei programma’s worden ingesteld die de ontharder precies afstemt op het verbruik. Elektronische onderdelen kunnen wel wat storingsgevoeliger zijn dan mechanische. En dat kan tot meer onderhoud en kosten leiden.
De meeste waterontharders zijn tegenwoordig zo geavanceerd en compact, dat ze niet veel ruimte in beslag nemen. Zo passen veel modellen bijvoorbeeld prima in de meterkast.
Breed aanbod
Er zijn momenteel veel merken waterontharders op de markt die een vergelijking waard zijn. Het is belangrijk de specificaties goed naast elkaar te leggen, want ze verschillen niet alleen in prijs, maar ook in formaat, rendement, levensduur, service en garantie. Let ook op of het apparaat goed is getest op drinkwaterveiligheid.
Installatie en onderhoud
Verder is het van belang om een goede installateur in de arm te nemen die zorgt dat de ontharder op een juiste manier wordt aangesloten. Vaak kan er dan ook een onderhoudscontract worden afgesloten zodat de werking van de ontharder met regelmaat wordt gecheckt.